Την απόδοση τιμής σε ένα από τα πιο άξια τέκνα της, που όμως δεν γεννήθηκαν εκεί, έδωσε η Νεμέα τιμώντας τον Στέφανο Μίλερ. Την περασμένη Κυριακή ο δρόμος που ενώνει την κεντρική λεωφόρο της Νεμέας με το αρχαιολογικό μουσείο ονομάστηκε «οδός Στέφανου Μίλερ», μια ελάχιστη προσφορά των νεμεατών και των κορίνθιων γενικότερα σε έναν άνθρωπο που αφιέρωσε την ζωή του ανασκάπτοντας την περιοχή και δημιουργώντας από το μηδέν δεκάδες αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Ιδιαίτερη αξία έχει το γεγονός ότι για την διάνοιξη και διαπλάτυνση αυτού του δρόμου, ο οποίος ήταν μέχρι σήμερα ένα στενό χωματένιο μονοπάτι, πρόσφεραν μέρος από τη γη τους οι κάτοικοι της Νεμέας που έχουν περιουσία στην περιοχή.
Αυτό και μόνο δείχνει πόση τεράστια είναι η επιρροή της προσωπικότητας ενός από τους σημαντικότερους επιστήμονες και φιλέλληνες του καιρού μας. Για τον Στέφανο Μίλερ έχουν γραφεί πολλά. Ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα είναι το παρακάτω απόσπασμα από συνέντευξη στην Μαργαρίτα Πουρνάρα, για την πρώτη γνωριμία του με την Ελλάδα και τη Νεμέα. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή τον Οκτώβριο του 2013
«Έλα να σου πω πώς ερωτεύτηκα την Ελλάδα», μου λέει ο κ. Στέφανος Μίλερ, πιάνοντας την ιστορία από την αρχή. «Το 1967 ήμουν 25 χρόνων, στον τρίτο χρόνο των μεταπτυχιακών μου σπουδών στην Αρχαιολογία, στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.
Για να κάνω έρευνα για τη διατριβή μου, επισκέφθηκα τη Σικελία και ύστερα κανόνισα να δω τις σπουδαιότερες ελληνικές αρχαιολογικές τοποθεσίες. Πρώτος μου σταθμός ήταν η Κέρκυρα. Μόλις έφτασα, πήγα να μείνω σε ένα ψαροχώρι που δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα.
Ούτε τουρίστες. Ηταν η Παλαιοκαστρίτσα. Βρήκα ένα δωμάτιο που δεν είχε τζάμια στα παράθυρα, ευτυχώς ήταν καλοκαίρι. Εξουθενωμένος και πεινασμένος, κατέληξα το βράδυ σε μια ταβέρνα. Ο ιδιοκτήτης ήρθε στο τραπέζι κρατώντας μια λάμπα.
Δεν μιλούσα ελληνικά, προσπάθησα να συνεννοηθώ με παντομίμα. Με κατάλαβε και μου έφερε ψωμί και σαλάτα. Τα έφαγα όλα, αλλά εξακολούθησα να πεινάω σαν λύκος. Του ξαναέκανα παντομίμα και εκείνος είπε μια λέξη που δεν γνώριζα και μου την έδειξε στο λεξικό που είχα μαζί μου: «Υπομονή».
Υστερα από λίγο ήρθε και με πήρε σχεδόν σηκωτό από τον γιακά. Νόμιζα ότι θα με έδιωχνε. Με πήγε δίπλα στη θάλασσα και μου έδειξε ένα φως που πλησίαζε. Ηταν ένα καΐκι. Οταν έδεσε στην προβλήτα, πάλι με τράβηξε από το χέρι και μου έσπρωξε το κεφάλι στο πλεούμενο για να δω την ψαριά.
Μου έκανε νόημα να διαλέξω. Πήρα έναν αστακό. Μέσα σε λίγη ώρα μού τον σέρβιρε. Ηταν από τα ωραιότερα φαγητά της ζωής μου, που κόστισε ελάχιστες δραχμές. Είπα μέσα μου: Θεέ μου, πρέπει να είμαι στον Παράδεισο, με καταπληκτικά τοπία και αρχαία ερείπια. Αυτή ήταν αρχή μιας ερωτικής ιστορίας με την Ελλάδα που συνεχίζεται 46 χρόνια».
Οταν έφτασε στη Νεμέα, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Θυμάται: «Ενας άλλος κόσμος. Κάποιες κατοικίες δεν είχαν ηλεκτρικό. Μια οικογένεια είχε αυτοκίνητο. Τηλεόραση υπήρχε μόνο στο καφενείο. Εκεί ήταν η μοναδική τηλεφωνική σύνδεση.
Οταν κάποιος μας έψαχνε, ο καφετζής συνέδεε τη γραμμή με την τηλεφωνική μας συσκευή, με ειδικά βύσματα από ένα τηλεφωνικό κέντρο. Τη δεύτερή μου μέρα στο χωριό, ήρθε ο δήμαρχος λέγοντας ότι είμαι προσκεκλημένος των κατοίκων στο καφενείο.
Οταν έφτασα είδα ότι είχαν παρατάξει καθίσματα και με είχαν βάλει στην πρώτη σειρά για να παρακολουθήσουμε όλοι μαζί το Peyton Place! Οι γυναίκες δεν ήταν μέσα αλλά στριμώχνονταν στα τζάμια έξω από τα παράθυρα.
Οχι ότι τους είχε απαγορεύσει κάποιος ρητά να έρθουν αλλά τότε δεν εθεωρείτο πρέπον να συχνάζουν σε τέτοια μέρη που ήταν μόνο για άντρες. Είχα και άλλα αστεία περιστατικά.
Ενα από αυτά, είναι ότι σύντομα κατάλαβα πως μικροί μαθητές που έκαναν αγγλικά, άκουγαν λαθραία τις συνομιλίες που είχα με συναδέλφους και συγγενείς, από το τηλεφωνικό κέντρο του καφενείου, για να κάνουν εξάσκηση στη γλώσσα. Και άλλη μια φορά, με ζήτησε ένας συνάδελφος από τις ΗΠΑ.
Ο καφετζής, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, του είπε ότι πέθανα, μάλλον για να μην μπει στον κόπο να με ψάχνει. Μετά από λίγες ημέρες έφτασε στη Νεμέα ένα τηλεγράφημα από την Αμερική, όπου ο σοκαρισμένος συνάδελφος προσπαθούσε να μάθει τις συνθήκες του θανάτου μου!».
Ο Στέφανος Μίλερ ξεκίνησε ανασκαφές, χρηματοδοτούμενος από πόρους που έρχονταν από ιδιώτες χορηγούς μέσα από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Αμερική. Για πολλές εβδομάδες, η έρευνα ήταν άκαρπη.
«Με είχε πιάσει απελπισία διότι θα έπρεπε με μηδενικά ευρήματα να γυρίσω πίσω στις ΗΠΑ και να πείσω πανεπιστήμιο και χορηγούς να συνεχίσουμε τις ανασκαφές. Τελικά, την τελευταία ημέρα, ευτυχώς αρχίσαμε να εντοπίζουμε την άκρη του νήματος που μας οδήγησε στις μεγάλες ανακαλύψεις που ακολούθησαν.
Ηταν 19 Ιουλίου του 1974. Την επομένη έγιναν τα γεγονότα της Κύπρου. Από τα πανηγύρια για τα ευρήματα, το χωριό βυθίστηκε στον θρήνο και στον φόβο ότι μπορεί να γίνει πόλεμος. Και εγώ ζούσα ανάμεσα στην αρχαία και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, συγκλονισμένος από τις εξελίξεις» λέει ο κ. Μίλερ που συνέδεσε τις χαρές και τις λύπες του με τη χώρα μας.
Παντρεύτηκε μάλιστα και Ελληνοαμερικανίδα ενώ πια όλοι του οι φίλοι τον φωνάζουν «Στέφανο». Η πορεία των ανασκαφών έφερε και μεγάλες κοινωνικές ανακατατάξεις. «Πριν από την έλευσή μου, υπήρχαν δυο - τρεις ισχυρές οικογένειες που έκαναν κουμάντο, απασχολώντας τους κατοίκους στα χωράφια.
Μετά, όσοι εξ αυτών εργάζονταν ως εργάτες στο δικό μας σκάμμα είχαν εναλλακτική εισοδήματος και έτσι άλλαξαν οι ισορροπίες». Η νέα κατάσταση ενόχλησε κάποιους από τους παλιούς «γαιοκτήμονες» αλλά και ορισμένους που έχαναν τις περιουσίες τους επειδή βρίσκονταν στον αρχαιολογικό χώρο.
Το 1980, ο Στέφανος Μίλερ δέχθηκε... τρεις πυροβολισμούς από άγνωστο στο γραφείο του στη Νεμέα. Μια σφαίρα πέρασε ξυστά. Δεν φοβήθηκε; «Σίγουρα. Αλλά με έκανε να πεισμώσω ακόμα περισσότερο», λέει. Και δεν ήταν η μόνη αντιξοότητα.
Οταν το ΠΑΣΟΚ πρωτοήρθε στην εξουσία, υπήρχε η φαεινή ιδέα να διώξουν τις ξένες αρχαιολογικές σχολές από τη χώρα επειδή ήταν εκπρόσωποι του «ξένου ιμπεριαλισμού» και ως γνωστόν η Ελλάδα ανήκε μόνο στους Ελληνες.
Ο τότε γενικός γραμματέας του ΥΠΠΟ μάλιστα τον είχε προειδοποιήσει ότι σε λίγα χρόνια θα έχουν φύγει από τη χώρα. Ευτυχώς, το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε ποτέ».
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου